SYMBOLIKA

SYMBOLIKA

Krzyż Harcerski

Wygląd odznaki:

Krzyż harcerski ma kształt krzyża równoramiennego, wzorowanego na odznaczeniu Virtuti Militari. Krzyż otaczają dwa wieńce: dębowy i laurowy. Pośrodku w kręgu znajduje się lilijka z odchodzącymi na boki promieniami. Na poziomych ramionach krzyża napis "Czuwaj". Krzyż wykonany jest ze srebrnego, oksydowanego metalu.

Nabijanymi na nim srebrnymi i złotymi elementami (lilijką, kręgiem i wieńcem) oznacza się kolejne stopnie harcerskie.

Od tego modelowego rysunku krzyża odchodzono kilkakrotnie - na wielu, szczególnie przedwojennych krzyżach. Po obu stronach znajduje się wieniec dębowy lub, zamiast laurowego, półwieniec z trójdzielnych liści głogu. Także na niektórych krzyżach powojennych próżno szukać wieńca laurowego, gdyż powtarzano wzór przedwojenny (patrz zdjęcie). Poszczególne wzory różnią się między sobą ze względu na wykonawstwo matryc grawerskich zlecanych przez Naczelnictwo. Również po wybuchu II wojny światowej wykonywano krzyże w Palestynie, Afryce, Indiach i Argentynie. Także w obozach jenieckich i koncentracyjnych.

Po II wojnie światowej w obozach przejściowych na terenie Niemiec również wykonywano różniące się wzory krzyży. Jeden z tych wzorów przejęło ZHP poza granicami kraju z siedzibą w Londynie. Osobnym zagadnieniem są tzw. "wzory lokalne" w Poznaniu i Krakowie (bite w srebrze), po 1945, wykonywane za zezwoleniem Naczelnictwa. Również po 1945 i kolejno po 1956 spotykane są bicia krzyży z matryc niezatwierdzonych przez władze ZHP - w Warszawie, Rzeszowie (mniejszy), Łodzi, Krakowie i Poznaniu, mimo monopolu Mennicy Państwowej na bicie krzyża.

Symbolika odznaki:

Wzorowany na orderze Virtuti Militari, który przyznawany jest za szczególne męstwo i oddanie w służbie ojczyźnie. Dewizą krzyża harcerskiego jest łacińska maksyma per aspera ad astra (przez ciernie do gwiazd)

Symbolika Krzyża Harcerskiego:

• Krąg – symbol doskonałości do jakiej dąży harcerska rodzina. Niektórzy twierdzą, że jest to też symbol harcerskiego kręgu, w którym wszyscy są równi i panują braterskie relacje. Inni dodają, że to oznaka ogromnej woli tworzenia kręgu, z którego promieniować będzie prawość myśli, słów i czynów.
• Lilijka – symbol czystości (zobacz też: lilia), nawiązujący też do wskazującej drogę igły kompasu
• Promienie - biegnące od lilijki oznaczają dążenie harcerstwa do promieniowania na cały świat wartościami, radością, dobrem. Oznaczają one także wszechstronność rozwoju harcerskiego.
• Węzeł – na wieńcu, jak węzeł na chuście ma przypominać o obowiązku wypełnienia przynajmniej jednego dobrego uczynku dziennie. Są takie środowiska, w których wolno rozwiązać chustę (a więc rozebrać się i pójść na spoczynek) dopiero po spełnieniu dobrego uczynku. Symbolizuje on również węzeł przyjaźni harcerzy.
• Wieniec z liści dębowych – liście dębowe od dawien dawna symbolizują męstwo i dzielność. Wieniec z liści dębowych mieli prawo nosić tylko ludzie władający ogromną siłą – ducha, mięśni, czy magii. Cechy te – męstwo i dzielność, powinny być również udziałem każdego harcerza.
• Wieniec z liści lauru – liście laurowe (wawrzynowe) są symbolem zwycięstwa. Wieniec z liści laurowych nosili autorzy największych wiktorii, rzymscy cesarze. Dla harcerza liście laurowe oznaczają zwycięstwo nad własnymi słabościami.
• Ziarenka piasku – ramiona krzyża harcerskiego wypełnione są ziarenkami piasku, które symbolizują liczną rodzinę harcerską; (Ile ziarenek piasku na plaży, ile gwiazd na niebie, tylu harcerzy na świecie). Inna interpretacja mówi, że są to nierówności symbolizujące kamienie na drodze życia, perły dobrych uczynków, trudy i znoje, radości i smutki jakie harcerz spotyka na swojej drodze życia.
• Puste miejsce – pomiędzy ziarenkami piasku, pozostawione jest miejsce, które symbolizuje że jest jeszcze miejsce dla nowych harcerzy
• Ramię lilijki wskazujące północ - igła w kompasie harcerza.
• Hasło "Czuwaj" - tradycyjne pozdrowienie harcerskie, które przypomina harcerzowi, że powinien być zawsze gotowy do służby Bogu i Polsce oraz czujny
• Ramiona-cztery strony świata
• 
  
• Dwie gwiazdki na lilijce - czujne oczy skauta
  
  
  

LILIJKA

Lilijka - jeden z symboli harcerstwa  i skautingu. Wzorowana jest na symbolu oznaczającym północ na średniowiecznych kompasach, wskazuje bowiem drogę. Pierwotnie północ oznaczała litera T (od włoskiego Tramontana - północ), ale włoski żeglarz i wynalazca Flavio Gioja, który udoskonalił budowę kompasu, zastąpił ją symbolem lilijki na cześć Karola I, w którego herbach pojawiała się lilia herbowa.

Spopularyzowana przez Roberta Baden-Powella - w 1898 wykorzystana jako odznaka dowodzonego przez niego 5 Pułku Dragonów Gwardii.

W 1927 na ramionach lilijki używanej przez Związek Harcerstwa Polskiego umieszczono litery ONC - oznaczające hasło filaretów - "Ojczyzna, Nauka, Cnota". Były eksponowane na lilijce do 1965, kiedy decyzjami nowego regulaminu zmieniono jej kształt i usunięto litery. Większość Drużyn Harcerskich zbojkotowała ten wzór nosząc nadal tradycyjną lilijkę, masowo produkowaną w prywatnych zakładach grawerskich. VII Zjazd ZHP w 1981 przywrócił tradycyjne oznaczenie i wygląd lilijki harcerskiej. Prawie wszystkie pozostałe organizacje harcerskie w Polsce również używają symbolu harcerskiej lilijki. Wyjątkiem jest Stowarzyszenia Harcerstwa Katolickiego Zawisza, które używa modyfikacji tradycyjnej harcerskiej lilijki pod postacią Lilijki Zawiszackiej. Od czasu wstąpienia SHK "Zawisza" do FSE używana jest również lilijka Skautów Europy wpisana w krzyż ośmioramienny. Lilijka harcerska będąca symbolem ZHR (tradycyjna lilijka przepasana w węźle białoczerwoną szarfą) została zaprojektowana w 1989 r. przez hm. Małgorzatę Wojtkiewicz.

Na lilijce skautowej na płatkach znajdują się dwie gwiazdki symbolizujące szczytne ideały do których dążą harcerze, zawarte w Prawie i Przyrzeczeniu. Lilijka ta jest opleciona kręgiem z liny związanej płaskim węzłem. Krąg ten symbolizuje braterski krąg harcerzy. Węzeł jest symbolem dobrego uczynku, który harcerz powinien spełniać każdego dnia.

Przykładowy kształt lilijki	Srebrna lilijka ZHP na rogatywce	Lilijka instruktorska noszona przez podharcmistrzów

powojenna	z 1917 roku	z 1921 roku	z końca lat 30
z lat 70	ZHP w Niemczech	żeglarska przedwojenna	żeglarska obecna
	obecna ZHP

POZDROWIENIE CZUWAJ !:

C Z U W A J !

Tradycyjne pozdrowienie harcerskie. Ma przypominać o konieczności stałej gotowości do czynu, służby dla Ojczyzny, pracy dla innych i nad sobą.

Pozdrowienie to wprowadziła do polskiego skautingu w 1912 roku
3 Lwowska Drużyna Źeńska im. Emilii Plater, założona (1911) przez Olgę Drahonowską. Drużyna ta zorganizowała w lipcu 1912 roku obóz, na którym postanowiono zastąpić używane wówczas "Czołem!", przejęte od Towarzystwa Sokół, obowiązującym do dzisiaj "Czuwaj!". Uznano bowiem, że w pozdrowieniu sokolim jest element czołobitności, uległości, że pochodzi ono od "chylę czoła".

Pozdrowienie używane początkowo przez 3 LDŹ szybko rozpowszechniło się w pozostałych organizacjach skautowych i przyjęte zostało jako oficjalne przez cały skauting. Przejął je powstały w 1918 roku Związek Harcerstwa Polskiego.

WOSM:

Lilijka to dawny symbol rycerski, stąd jej kolor biel oznacza czystość. Purpura to kolor królewski. Krąg i węzeł oznaczają odpowiednio dążenie do doskonałości i wspólnotę harcerzy. Dwie gwiazdki oznaczają Prawo i Przyrzeczenie Skautowe. Trzy części lilijki to trzy części Przyrzeczenia Skautowego: na służbę Bogu, ludziom i Ojczyźnie. Na środkowej części znajduje się igła kompasu, mająca zawsze wskazywać skautowi dobrą drogę.

WAGGGS:

Złota koniczyna na jasnoniebieskim tle symbolizuje słońce, które świeci na wszystkie dzieci na świecie. Trzy listki symbolizują trzy części Przyrzeczenia Skautowego: służbę Bogu i Ojczyźnie, służbę innym i przestrzeganie Prawa Skautowego. Dolna część koniczynki - łodyga - symbolizuje płomień miłości międzyludzkiej, Żyłka biegnąca przez środek koniczynki symbolizuje igłę magnetyczną kompasu wskazującego drogę, a dwie gwiazdki na ramionach oznaczają Prawo i Przyrzeczenie.

CHCESZ COŚ DODAĆ ?  NAPISZ DO NAS !